Reisziekte is een veelvoorkomende aandoening die optreedt wanneer het evenwichtsorgaan in het binnenoor conflicterende signalen ontvangt over beweging en positie. Deze verwarring ontstaat doordat de ogen, het evenwichtsorgaan en de positiesensoren in spieren en gewrichten verschillende informatie naar de hersenen sturen tijdens verplaatsingen.
De meest kenmerkende symptomen van reisziekte zijn misselijkheid, braken, duizeligheid, zweten, bleekheid en een algemeen gevoel van onwelbevinden. Sommige mensen ervaren ook hoofdpijn, speekselvloed of extreme vermoeidheid.
Kinderen tussen 2 en 12 jaar zijn het meest gevoelig voor reisziekte, hoewel volwassenen er ook last van kunnen hebben. Vrouwen ervaren vaker reisziekte dan mannen, vooral tijdens de menstruatie of zwangerschap. Mensen met migraine of evenwichtsstoornissen hebben een verhoogd risico.
In België zijn verschillende effectieve medicijnen verkrijgbaar voor de behandeling en preventie van reisziekte. Deze medicamenten werken door het evenwichtssysteem te beïnvloeden en de signalen naar de hersenen te stabiliseren.
Dimenhydrinaat (Dramamine, Nausicalm) is een van de meest gebruikte receptvrije opties. Het werkt 4-6 uur en moet 30-60 minuten voor vertrek ingenomen worden. Cinnarizine (Stugeron) is eveneens verkrijgbaar zonder recept en heeft een langere werkingsduur van 6-8 uur.
Meclizine (Postafene, Vertisan) biedt bescherming tot 24 uur en is ideaal voor langere reizen. Deze medicijnen kunnen slaperigheid veroorzaken, dus voorzichtigheid is geboden bij autorijden.
Scopolamine pleisters (Scopoderm) zijn alleen op recept verkrijgbaar en worden achter het oor geplakt. Ze bieden 72 uur bescherming en zijn bijzonder effectief voor zeereizen. Domperidon (Motilium) wordt voorgeschreven voor ernstige misselijkheid en braken.
Voor optimale werking moeten de meeste medicijnen 30-60 minuten voor vertrek ingenomen worden. Bij langere reizen kan herhaling van de dosering nodig zijn volgens de bijsluiter. Raadpleeg altijd uw apotheker voor persoonlijk advies over dosering en timing.
Gember is een van de meest bewezen natuurlijke middelen tegen reisziekte. De actieve stof gingerol helpt bij het kalmeren van de maag en vermindert misselijkheid. Gember supplementen zijn verkrijgbaar in capsules van 250-500mg, die idealiter 30 minuten voor vertrek ingenomen worden. Gember thee is een zachte alternatief - laat verse gemberwortel 10 minuten trekken in heet water. Voor kinderen vanaf 2 jaar is gember thee vaak beter verdraagbaar dan capsules.
Sea-Bands werken door druk uit te oefenen op het P6 acupressuurpunt aan de binnenkant van de pols. Deze drug-vrije methode is veilig voor alle leeftijden en kan gecombineerd worden met andere behandelingen. De banden moeten 5 minuten voor vertrek aangebracht worden en gedurende de hele reis gedragen blijven. Belangrijk is dat de plastic knop precies op het juiste punt tussen de twee pezen zit, ongeveer drie vingerbreedtes onder de pols.
Pepermunt olie heeft een kalmerende werking op de maag en kan misselijkheid verminderen. Breng een paar druppels aan op een zakdoek of gebruik een aromatherapie inhaler. Lavendel olie helpt bij ontspanning en kan stress-gerelateerde reisziekte verminderen. Deze oliën mogen nooit puur op de huid aangebracht worden - gebruik altijd een drageralie of inhalatie methode.
Cocculus is het meest voorgeschreven homeopathische middel voor reisziekte, vooral effectief bij misselijkheid door beweging en duizeligheid. Petroleum wordt aanbevolen voor reisziekte met koude transpiratie en een lege maaggevoel. Deze middelen zijn verkrijgbaar in verschillende potenties (meestal C30) en moeten volgens homeopathische principes ingenomen worden - niet samen met sterke smaken zoals mint of koffie.
Diepe buikademhaling activeert het parasympathische zenuwstelsel en vermindert stress. Oefen de 4-7-8 techniek: adem 4 seconden in door de neus, houd 7 seconden vast, adem 8 seconden uit door de mond. Progressieve spierontspanning, waarbij je bewust spiergroepen aanspant en ontspant, kan ook helpen. Begin met deze technieken thuis om ze onder de knie te krijgen voordat je ze tijdens de reis toepast.
Eet lichte, droge voedingsmiddelen zoals crackers, toast of bananen tijdens de reis. Vermijd vette, kruidige of zware maaltijden. Kleine, frequente hapjes werken beter dan één grote maaltijd. Blijf gehydrateerd met kleine slokjes water of gember ale. Vermijd alcohol en cafeïne, omdat deze dehydratie en misselijkheid kunnen verergeren.
De juiste zitplaats kan een groot verschil maken bij het voorkomen van reisziekte:
Een goede voorbereiding begint de avond voor de reis. Zorg voor voldoende slaap, omdat vermoeidheid reisziekte kan verergeren. Eet een lichte ontbijt zonder vette of kruidige voedingsmiddelen. Neem preventieve medicatie 30-60 minuten voor vertrek in, afhankelijk van het type. Zorg dat je comfortabele, losse kleding draagt die niet knelt rond de buik of nek.
Begin de dag met een licht ontbijt bestaande uit toast, crackers of cornflakes. Vermijd citrusvruchten, zuivel en vette voedingsmiddelen. Drink voldoende water, maar niet te veel vlak voor vertrek om frequent toiletbezoek te vermijden. Gember thee of kamille thee kunnen een rustgevende werking hebben. Neem gezonde snacks mee zoals bananen, crackers of droge koekjes voor onderweg.
Bepaalde activiteiten en prikkels kunnen reisziekte uitlokken of verergeren. Vermijd lezen, gebruiken van smartphones of tablets tijdens de reis, omdat de focus op nabije objecten conflicteert met de bewegingssensatie. Sterke geuren zoals parfum, voedsel of uitlaatgassen kunnen misselijkheid triggeren - gebruik indien mogelijk een licht geparfumeerde zakdoek onder de neus. Alcohol en roken verhogen de gevoeligheid voor bewegingsziekte aanzienlijk.
Goede ventilatie is cruciaal voor het voorkomen van reisziekte. Frisse lucht helpt bij het reguleren van lichaamstemperatuur en vermindert het gevoel van benauwdheid. Open indien mogelijk een raam of zorg voor airconditioning. In vliegtuigen kun je de individuele ventilatie op je gezicht richten. Vermijd warme, benauwde ruimtes en zoek regelmatig frisse lucht op tijdens stops.
Het fixeren van de blik op een stabiel punt aan de horizon helpt het evenwichtsorgaan bij het verwerken van bewegingssignalen. In auto's kijk je naar de weg vooruit, in boten naar de horizon. Vermijd het kijken naar bewegende objecten binnen het voertuig. Bij gebrek aan horizonzicht kun je je ogen sluiten en je concentreren op ademhaling of zachte muziek. Sommige mensen hebben baat bij het visualiseren van een stabiele, rustige omgeving.
Kinderen zijn vaak gevoeliger voor reisziekte dan volwassenen. Voor kinderen boven de 2 jaar kunnen speciale kinderformuleringen van dimenhydrinaat gebruikt worden, waarbij de dosering nauwkeurig moet worden afgestemd op het lichaamsgewicht. Kauwgom tegen reisziekte is geschikt vanaf 6 jaar. Natuurlijke alternatieven zoals gember kunnen ook helpen, maar bespreek altijd eerst met uw apotheker of huisarts welke optie het beste is voor uw kind.
Tijdens de zwangerschap is extra voorzichtigheid geboden bij het gebruik van medicijnen tegen reisziekte. Sommige antihistaminica kunnen veilig gebruikt worden in overleg met uw arts of apotheker. Niet-medicamenteuze oplossingen zoals acupressuur polsbandjes of gember worden vaak als eerste keuze aanbevolen voor zwangere vrouwen.
Ouderen hebben vaak een verhoogd risico op bijwerkingen en medicijninteracties. Het is belangrijk om uw volledige medicatielijst te bespreken met de apotheker voordat u reisziekte medicijnen gebruikt, vooral als u bloeddrukmedicijnen, slaapmiddelen of andere medicijnen gebruikt die slaperigheid kunnen veroorzaken.
Raadpleeg altijd een arts bij ernstige of aanhoudende klachten, bij twijfel over medicijnkeuze tijdens zwangerschap, of wanneer u andere medicijnen gebruikt die kunnen interfereren met reisziekte behandeling.
De meest voorkomende bijwerkingen van reisziekte medicijnen zijn slaperigheid, droge mond, wazig zien en duizeligheid. Deze effecten zijn meestal mild en tijdelijk, maar kunnen wel de rijvaardigheid beïnvloeden.
Personen met glaucoom, vergrote prostaat, ernstige lever- of nierproblemen moeten voorzichtig zijn met bepaalde reisziekte medicijnen. Bespreek uw medische geschiedenis altijd met de apotheker voordat u een nieuw medicijn gebruikt. Bij twijfel over geschiktheid of dosering, neem dan contact op met uw apotheek voor persoonlijk advies.
