COVID-19 is een infectieziekte veroorzaakt door het SARS-CoV-2 virus, dat voor het eerst werd geïdentificeerd in december 2019. Het virus behoort tot de familie van coronavirussen en veroorzaakt voornamelijk ademhalingsproblemen. De ziekte kan variëren van milde symptomen tot ernstige complicaties. Het virus verspreidt zich wereldwijd en heeft geleid tot een pandemie die alle aspecten van het dagelijks leven beïnvloedt, inclusief de gezondheidszorg in België.
De meest voorkomende symptomen van COVID-19 zijn koorts, hoest, vermoeidheid en verlies van smaak of reuk. Andere symptomen kunnen zijn: hoofdpijn, keelpijn, spierpijn, diarree en huiduitslag. Het ziekteverloop varieert sterk tussen personen. Sommige mensen blijven asymptomatisch, terwijl anderen ernstige ademhalingsproblemen ontwikkelen. Symptomen verschijnen meestal 2-14 dagen na blootstelling. De meeste mensen herstellen thuis, maar ernstige gevallen vereisen ziekenhuisopname. Langdurige symptomen, bekend als long COVID, kunnen maanden aanhouden.
COVID-19 verspreidt zich hoofdzakelijk via druppeltjes die vrijkomen wanneer een besmet persoon hoest, niest of spreekt. Het virus kan ook worden overgedragen via aerosolen in slecht geventileerde ruimtes. Besmetting via oppervlakken is minder waarschijnlijk maar mogelijk. Het risico is het hoogst bij nauw contact met besmette personen, vooral binnenshuis. Mensen zijn het meest besmettelijk kort voor en na het begin van symptomen. Asymptomatische personen kunnen het virus ook overdragen.
Bepaalde groepen hebben een verhoogd risico op ernstige COVID-19. Dit omvat ouderen (65+), mensen met onderliggende aandoeningen zoals diabetes, hartziekten, longziekten en obesitas. Ook personen met een verzwakt immuunsysteem, kankerpatiënten en zwangere vrouwen behoren tot de risicogroepen. In België krijgen deze groepen prioriteit bij vaccinaties en preventieve maatregelen. Het is essentieel dat deze personen extra voorzichtig zijn en regelmatig overleggen met hun arts.
Regelmatige handhygiëne is cruciaal voor COVID-19 preventie. Was uw handen minstens 20 seconden met zeep en water, vooral na het aanraken van oppervlakken, voor het eten en na toiletbezoek. Gebruik alcoholgebaseerde handdesinfectans (minimum 60% alcohol) wanneer water niet beschikbaar is. Vermijd het aanraken van uw gezicht, ogen, neus en mond met ongewassen handen. Deze eenvoudige maatregelen verminderen het besmettingsrisico aanzienlijk.
In België zijn verschillende types mondmaskers en beschermingsmiddelen beschikbaar via apotheken en erkende verkooppunten. FFP2-maskers bieden de beste bescherming voor persoonlijk gebruik, terwijl chirurgische maskers geschikt zijn voor dagelijks gebruik. Stoffenmaskers moeten voldoen aan de Belgische normen. Andere beschermingsmiddelen omvatten:
België biedt verschillende COVID-19 vaccins aan via het nationale vaccinatieprogramma, gecoördineerd door de gewesten. De beschikbare vaccins zijn goedgekeurd door het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) en omvatten mRNA-vaccins en virale vectorvaccins. Vaccinatie is gratis voor alle inwoners en wordt aanbevolen voor personen vanaf 12 jaar. Boosterprikken zijn beschikbaar voor risicogroepen en ouderen. Registratie gebeurt via de officiële vaccinatiewebsites van uw gewest. Raadpleeg uw huisarts of apotheker voor meer informatie over vaccins en bijwerkingen. Regelmatige updates over nieuwe vaccins worden gecommuniceerd door de Belgische gezondheidsautoriteiten.
In België zijn verschillende goedgekeurde antigeen sneltesten verkrijgbaar in apotheken. Deze zelftesten zijn eenvoudig thuis uit te voeren en geven binnen 15-30 minuten een resultaat. De tests zijn beschikbaar zonder voorschrift en worden regelmatig bijgevuld volgens de vraag en beschikbaarheid.
PCR-testen blijven de gouden standaard voor COVID-19 diagnostiek. Deze zijn aanbevolen bij symptomen, na nauw contact met een besmet persoon, of wanneer een antigeen sneltest positief uitvalt ter bevestiging. PCR-testen kunnen worden uitgevoerd in testcentra of via huisartsen.
Voor betrouwbare resultaten is correcte uitvoering essentieel:
Een positief resultaat betekent dat u waarschijnlijk besmet bent en moet isoleren. Een negatief resultaat sluit besmetting niet volledig uit, vooral bij symptomen. Bij twijfel of symptomen is het raadzaam contact op te nemen met uw huisarts of een PCR-test te laten uitvoeren.
Voor COVID-19 gerelateerde pijn en koorts zijn paracetamol en ibuprofen beide geschikt. Paracetamol wordt vaak als eerste keuze aanbevolen met een maximale dagdosis van 4 gram voor volwassenen (1 gram per 6 uur). Ibuprofen kan ook gebruikt worden volgens de aanbevolen dosering op de verpakking, tenzij medische contraindicaties bestaan.
Voor droge hoest zijn hoestonderdrukkers beschikbaar, terwijl bij productieve hoest expectorantia kunnen helpen. Keelpijn kan verlicht worden met pijnstillende keeltabletten, keelsprays of gurgelmiddelen. Veel van deze producten zijn vrij verkrijgbaar in Belgische apotheken.
Naast paracetamol en ibuprofen voor koorts, zijn ondersteunende maatregelen belangrijk:
Zoek onmiddellijk medische hulp bij ernstige ademhalingsproblemen, aanhoudende pijn op de borst, verwarring, blauwverkleuring van lippen of gezicht, of hoge koorts die niet reageert op medicatie. Deze symptomen kunnen wijzen op een ernstige vorm van COVID-19 die directe medische interventie vereist. Bel 112 voor spoedgevallen of ga naar de dichtstbijzijnde spoeddienst. Wacht niet af bij deze alarmerende signalen van uw lichaam.
Neem telefonisch contact op met uw huisarts bij milde tot matige COVID-19 symptomen. Veel huisartsen in België bieden teleconsultaties aan voor COVID-19 begeleiding. Dit voorkomt onnodige blootstelling en verspreiding. Uw huisarts kan uw symptomen beoordelen, advies geven over thuiszorg en bepalen of verdere medische evaluatie nodig is. Houd uw symptomen dagelijks bij om accuraat te rapporteren.
Ziekenhuisopname wordt overwogen bij ernstige ademhalingsproblemen, lage zuurstofverzadiging, dehydratie, of als u tot een risicogroep behoort met verslechterende symptomen. Ouderen, mensen met onderliggende aandoeningen zoals diabetes, hartproblemen of een verzwakt immuunsysteem hebben een hoger risico op complicaties. Uw behandelend arts bepaalt de noodzaak voor opname gebaseerd op uw klinische toestand.
Long COVID kan maanden na infectie aanhouden met symptomen zoals vermoeidheid, concentratieproblemen, kortademigheid en smaak-/reukverlies. In België zijn gespecialiseerde Long COVID klinieken beschikbaar voor begeleiding. Een multidisciplinaire aanpak met fysiotherapie, ergotherapie en psychologische ondersteuning kan helpen. Geleidelijke opbouw van activiteiten onder medische begeleiding is essentieel. Houd een symptomendagboek bij om uw vooruitgang te monitoren en behandeling aan te passen waar nodig.
Keer geleidelijk terug naar normale activiteiten na volledige genezing en conformiteit met isolatie-richtlijnen. Begin met lichte activiteiten en bouw langzaam op. Luister naar uw lichaam en forceer niets. Voor werkhervatting kan een gefaseerde terugkeer nuttig zijn. Sport en intensieve fysieke activiteit moeten voorzichtig hervat worden, vooral na ernstige COVID-19. Overleg met uw huisarts over het juiste tempo voor uw persoonlijke situatie.
Regelmatige follow-up met uw huisarts blijft belangrijk na COVID-19 herstel. Monitor blijvende symptomen en nieuwe gezondheidsklachten zorgvuldig. Sommige COVID-19 patiënten ontwikkelen langetermijn complicaties aan hart, longen of andere organen. Jaarlijkse gezondheidscontroles en vaccinaties blijven essentieel. Rapporteer nieuwe of verergerende symptomen direct aan uw zorgverlener voor tijdige interventie en behandeling.
COVID-19 kan psychologische impact hebben zoals angst, depressie of post-traumatische stress. Zoek professionele hulp bij aanhoudende mentale klachten. In België zijn psychologische diensten beschikbaar via uw huisarts of direct bij psychologen. De volgende signalen vereisen aandacht:
