Cholesterol is een wasachtige, vetachtige stof die van nature voorkomt in alle cellen van ons lichaam. Het speelt een essentiële rol bij de productie van hormonen, vitamine D en galzuren die helpen bij de spijsvertering. Ons lichaam produceert zelf al het cholesterol dat het nodig heeft, maar we krijgen ook cholesterol binnen via de voeding.
Er bestaan twee hoofdtypen cholesterol: LDL (Low Density Lipoprotein) en HDL (High Density Lipoprotein). LDL wordt vaak het 'slechte' cholesterol genoemd omdat het zich kan ophopen in de slagaders en plaques kan vormen. HDL daarentegen wordt het 'goede' cholesterol genoemd omdat het overtollig cholesterol uit de bloedvaten transporteert naar de lever voor afbraak.
Normale cholesterolwaarden liggen onder de 5,0 mmol/L voor totaal cholesterol, waarbij LDL idealiter onder 3,0 mmol/L blijft en HDL boven 1,0 mmol/L voor mannen en 1,2 mmol/L voor vrouwen. Regelmatige cholesterolcontrole is cruciaal voor het voorkomen van hart- en vaatziekten.
Verschillende factoren kunnen bijdragen aan verhoogde cholesterolwaarden. Genetische aanleg speelt een belangrijke rol - familiale hypercholesterolemie is een erfelijke aandoening waarbij het lichaam moeite heeft om LDL-cholesterol uit het bloed te verwijderen. Als er hart- en vaatziekten in de familie voorkomen, is extra waakzaamheid geboden.
Levensstijlfactoren hebben grote invloed op cholesterolniveaus:
Met het ouder worden stijgen cholesterolwaarden natuurlijk, waarbij mannen vanaf 45 jaar en vrouwen vanaf de menopauze extra risico lopen. Onderliggende aandoeningen zoals diabetes, schildklieraandoeningen en nierziekten kunnen ook tot verhoogd cholesterol leiden. Bepaalde medicijnen, waaronder sommige diuretica, bètablokkers en corticosteroïden, kunnen eveneens de cholesterolwaarden beïnvloeden.
In België zijn verschillende effectieve medicijnen beschikbaar voor de behandeling van hoog cholesterol. Deze geneesmiddelen helpen het risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk te verminderen wanneer ze correct worden gebruikt onder medisch toezicht.
Statines vormen de hoeksteen van cholesterolbehandeling en zijn de meest voorgeschreven medicijnen. De belangrijkste statines die beschikbaar zijn in Belgische apotheken omvatten atorvastatine, simvastatine en rosuvastatine. Deze medicijnen blokkeren een enzym dat nodig is voor cholesterolproductie in de lever.
Alle cholesterolmedicijnen zijn voorschriftplichtig in België. De terugbetaling door het RIZIV hangt af van uw cholesterolwaarden en cardiovasculaire risicoprofiel. Uw arts bepaalt welk medicijn het meest geschikt is voor uw situatie en zorgt voor de juiste documentatie voor terugbetaling.
Statines werken door het enzym HMG-CoA-reductase te remmen, dat een cruciale rol speelt bij de cholesterolproductie in de lever. Hierdoor produceert de lever minder cholesterol en neemt de hoeveelheid LDL-cholesterol (het 'slechte' cholesterol) in het bloed af. Tegelijkertijd kan het HDL-cholesterol (het 'goede' cholesterol) licht stijgen.
Hoewel statines over het algemeen goed verdragen worden, kunnen bijwerkingen optreden zoals spierklachten, vermoeidheid of maagdarmproblemen. Regelmatige controle van leverfunctie en spierenzymes is belangrijk tijdens de behandeling.
Cholesterolmedicijnen kunnen interacties hebben met andere geneesmiddelen, waaronder bepaalde antibiotica en antischimmelmiddelen. Medicijnen worden meestal voorgeschreven wanneer leefstijlaanpassingen onvoldoende effect hebben of bij hoog cardiovasculair risico.
Een gezonde levensstijl vormt de basis voor effectief cholesterolbeheer. Door bewuste keuzes te maken, kunt u uw cholesterolwaarden vaak aanzienlijk verbeteren zonder medicatie.
Een cholesterolarm dieet is essentieel voor het beheren van uw cholesterolwaarden. Beperk verzadigde vetten uit vlees en zuivel, en vermijd transvetten in bewerkte voedingsmiddelen. Kies voor magere eiwitten, volkorenproducten en veel groenten en fruit. Voedingsmiddelen rijk aan oplosbare vezels, zoals havermout en bonen, helpen actief cholesterol te verlagen.
Regelmatige lichaamsbeweging verhoogt het goede HDL-cholesterol en verlaagt het slechte LDL-cholesterol. Streef naar minimaal 150 minuten matige beweging per week. Gewichtsverlies, zelfs enkele kilo's, kan uw cholesterolprofiel significant verbeteren.
Voedingssupplementen zoals omega-3 vetzuren en plantsterolen kunnen uw cholesterolbeheer ondersteunen. Deze zijn beschikbaar in onze apotheek en kunnen een waardevolle aanvulling zijn op een gezonde levensstijl.
Professionele begeleiding is cruciaal voor optimaal cholesterolbeheer. Bepaalde situaties vereisen medische aandacht om ernstige complicaties te voorkomen.
Raadpleeg uw arts als u tot een risicogroep behoort: mensen met diabetes, hart- en vaatziekten in de familie, overgewicht of hoge bloeddruk. Hoewel hoog cholesterol zelden symptomen veroorzaakt, kunnen pijn op de borst of kortademigheid wijzen op onderliggende problemen.
Laat uw cholesterol elke 4-5 jaar controleren, of vaker indien u risicofactoren heeft. Regelmatige monitoring tijdens behandeling zorgt voor optimale resultaten en voorkomt hart- en vaatziekten.
