Astma is een chronische longaandoening waarbij de luchtwegen ontstoken en vernauwt raken, waardoor ademhaling bemoeilijkt wordt. De luchtwegen van astmapatiënten zijn gevoeliger en reageren sterker op verschillende prikkels uit de omgeving. Dit resulteert in typische symptomen zoals piepen bij de ademhaling, kortademigheid, hoesten en een gevoel van beklemming op de borst.
Er bestaan verschillende vormen van astma, elk met hun eigen kenmerken en triggers:
In België lijdt ongeveer 8-10% van de bevolking aan astma, waarvan kinderen en jongeren het meest getroffen zijn. De aandoening komt vaker voor in stedelijke gebieden, mogelijk door hogere luchtvervuiling en allergenen. Vroegtijdige herkenning en juiste behandeling zijn essentieel voor een goede levenskwaliteit.
Astma medicijnen zijn onderverdeeld in verschillende categorieën, elk met een specifieke werking om de symptomen te beheersen en aanvallen te voorkomen. De behandeling is altijd individueel afgestemd op de ernst van de astma en de specifieke behoeften van de patiënt.
Bronchusverwijders ontspannen de gladde spieren rondom de luchtwegen, waardoor deze wijder worden en de ademhaling verbetert. Kortwerkende bronchusverwijders zoals salbutamol werken binnen enkele minuten en worden gebruikt bij acute klachten. Langwerkende bronchusverwijders zoals salmeterol hebben een effect van 12 uur en worden gebruikt voor langdurige controle.
Corticosteroïden voor inhalatie, zoals beclometason en budesonide, verminderen de chronische ontsteking in de luchtwegen. Deze medicijnen vormen de basis van de astmabehandeling en moeten dagelijks gebruikt worden, ook wanneer er geen klachten zijn.
Moderne astmabehandeling maakt vaak gebruik van combinatie-inhalers die zowel een langwerkende bronchusverwijder als een corticosteroïd bevatten. Dit verbetert de therapietrouw en zorgt voor betere astmacontrole. De medicijnen werken direct in de luchtwegen waar ze nodig zijn, wat de effectiviteit verhoogt en bijwerkingen minimaliseert.
In België zijn verschillende effectieve astma medicijnen beschikbaar om symptomen te controleren en aanvallen te voorkomen. Deze medicijnen worden onderverdeeld in verschillende categorieën, afhankelijk van hun werkingsmechanisme en toepassing.
Ventolin (salbutamol) is de meest voorgeschreven noodmedicatie voor astma in België. Deze snelwerkende bronchodilatator verwijdt de luchtwegen binnen enkele minuten en biedt directe verlichting bij acute astma-aanvallen. Ventolin is verkrijgbaar als aerosol-inhalator en is essentieel voor elke astmapatiënt.
Seretide (salmeterol/fluticason) combineert een langwerkende bronchodilatator met een ontstekingsremmend corticosteroïd. Deze medicatie wordt dagelijks gebruikt om astma onder controle te houden en de frequentie van aanvallen te verminderen.
Moderne astmabehandeling maakt vaak gebruik van combinatiemedicijnen:
Alle astma medicijnen zijn uitsluitend verkrijgbaar op voorschrift van een arts. De Belgische ziekteverzekering vergoedt deze medicijnen grotendeels, waardoor ze toegankelijk blijven voor alle patiënten. Regelmatige controle door een huisarts of longspecialist is noodzakelijk voor optimale behandeling.
Astmamedicatie is beschikbaar in verschillende toedieningsvormen, elk met specifieke voor- en nadelen. De keuze van de juiste toedieningsvorm hangt af van de leeftijd van de patiënt, de ernst van de astma en persoonlijke voorkeur.
Dosisaerosolen zijn de meest gebruikte inhalatoren. Ze bevatten medicatie onder druk en leveren een nauwkeurige dosis per spraystoot. Het voordeel is hun compacte formaat en betrouwbaarheid. Het nadeel is dat ze goede coördinatie vereisen tussen het indrukken en inademen.
Droge poederinhalatoren worden geactiveerd door de inademingskracht van de patiënt. Ze vereisen geen coördinatie tussen indrukken en inademen, maar hebben wel een krachtige, diepe inademing nodig om effectief te zijn.
Verstuivers zetten vloeibare medicatie om in een fijne nevel en zijn ideaal voor jonge kinderen of tijdens acute aanvallen. Tabletten en siropen worden vooral gebruikt als aanvullende behandeling of wanneer inhalatie niet mogelijk is. Het nadeel is dat orale medicatie meer bijwerkingen kan veroorzaken dan geïnhaleerde medicatie.
Het correct gebruiken van astmamedicatie is cruciaal voor een effectieve behandeling. Een verkeerde inhalatietechniek kan de werkzaamheid van de medicatie drastisch verminderen.
Voor dosisaerosolen: schud de inhaler, adem volledig uit, plaats de lippen strak rond het mondstuk, start langzaam in te ademen en druk gelijktijdig de inhaler in, adem langzaam en diep door, houd 10 seconden de adem in en adem langzaam uit. Voor poederinhalatoren: laad de dosis, adem volledig uit (niet in de inhaler), plaats lippen rond mondstuk en adem krachtig en diep in.
Onderscheid tussen onderhoudsmedicatie (dagelijks gebruik, ook zonder klachten) en noodmedicatie (alleen bij acute klachten) is essentieel. Therapietrouw bij onderhoudsmedicatie voorkomt astma-aanvallen en vermindert luchtwegontsteking.
Veelvoorkomende bijwerkingen zijn heesheid en schimmelinfecties in de mond. Spoel altijd de mond na gebruik van corticosteroïden. Voorzetkamers verbeteren de medicatie-afgifte en verminderen bijwerkingen. Neem contact op met uw arts bij verergerende klachten, frequenter gebruik van noodmedicatie of bij nieuwe bijwerkingen.
De apotheker speelt een belangrijke rol in de begeleiding van astmapatiënten en biedt waardevolle ondersteuning naast de medische behandeling.
Apothekers controleren inhalatietechnieken, geven medicatie-instructies, monitoren therapietrouw en signaleren mogelijke problemen. Ze kunnen ook advies geven over het voorkomen van triggers en leefstijlaanpassingen.
Peak flow metingen helpen bij het monitoren van de longfunctie thuis. Een astma-actieplan, opgesteld door uw arts, geeft duidelijke instructies voor dagelijks management en noodsituaties. Deze plannen bevatten informatie over wanneer medicatie aan te passen en wanneer medische hulp te zoeken.
Regelmatige controles bij uw arts en apotheker zorgen voor optimale astmacontrole en verbeteren uw kwaliteit van leven aanzienlijk.
